Anlak

Os: Zeka, Fr; Intelligence, Al; Intellect , İng; Intelligence, Lat;Intelliginitia

Etimoloji: Türkçede ‘’anlamak’’ fiilinin kökü ‘’an’’ dan türetilen anlak, Avrupa dillerinde devşirmek ve seçmek anlamlarını veren Yunan-Latin ‘leg’ kökünden türetilmiştir.(O.H)

Kavrayış; anlayış; kavrama ve yargılama yetisi. Buna göre; 1.Karışık şeyleri, olayları çabuk kavrama ve kolaylıkla onlara uyma yeteneği. 2.Bilmeye yönelen yeti ve yeteneklerin toplamı. a. (Duyuma karşıt olarak) Anlıkla eş anlamlı , kavramsal bilgi yetisi. b. (İçgüdüye karşıt olarak) Ereğe erişmek için araçlardan düşünerek , bilerek yararlanma c. Olayları ya da başkalarının düşüncelerini kolaylıkla kavrama yetisi. 3. Olanakları yakalama , kavrama, yeni ödevlere ve yeni durumlara kendini uydurma ve onlarda kolaylıkla yolunu bulma yeteneği ve becerisi. 4.Bağlantıları kavrama, görüşler edinme yetisi; tinsel kavrama gücü, tinsel uyanıklık; çabuk düşünme ve yargılama yetisi. (TDK)

Anlak; us(=akıl), an (zihin), anlık(=zeka), bellek, bilinç, düşünme yetilerinin uyumlu ve çok iyi işlemeleriyle gerçekleşir.

Bilme yetisi,usa vurma, yargılama, anlama erki (A.P.)



anlak (zekâ)

En genel anlamıyla pratik ve kurumsal sorunlar üzerine esnek ve etkin biçimde düşünme, bunları kavrayıp yargılama yetisi. İnsanın bu yetisinin verimliliği sorundan soruna, konudan konuya değiştiğinden, anlak kendisini, gerçek anlamıyla, ulaştığımız mantıksal, kuramsal, pratik, matematiksel ve dilsel sonuçlarda ortaya koyabilir. Kant’a göre anlak bir duyu yetisi değil, yalnızca verili duyuları bir deneyde ilişkilendirme yetisidir. Kant’ın bu yorumuna göre anlak kategoriler aracılığıyla duyurulan dizgeleştiren ve düzenleyen yetidir. Kant’tan sonraki felsefeciler de anlağı —genelde Kant’ın yorumundan hareket ederek— kavrama, genelleştirme, birleştirme, eleştirme, soyutlama, çözümleme, kavram oluşturma, yargılama ve sonuç çıkarma gibi bilmeye yönelik bütün zihinsel işlevleri gerçekleştiren yeti diye tanımlanmıştır.
Felsefe Sözlüğü- A.Baki Güçlü; Erkan Uzun; Serkan Uzun; Ü.Hüsrev Yoksal-Bilim ve Sanat Yayınları